Od 15 sierpnia 2015 r. większa ochrona obywateli przed bezczynnością lub przewlekłym prowadzeniem postępowania administracyjnego.

Wszystko wskazuje na to, że ostatnia zmiana procedury sądowoadministracyjnej wprowadzona ustawą nowelizującą z dnia 9 kwietnia 2015 r. (Dz.U. z 2015 r. poz. 658) bezpośrednio wpłynie na przyspieszenie postępowań prowadzonych przez organy administracji publicznej.

Dotychczasowe brzmienie ustawy nastręczało sądownictwu administracyjnemu wiele trudności, które ostatecznie wywierały wpływ na obywateli. Organy administracji publicznej prowadząc postępowania przez wiele lat, wydawały decyzje dopiero po wniesieniu skargi na bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania do WSA. W konsekwencji, sądy administracyjne umarzały większość spraw, ponieważ nie było już potrzeby zobowiązywania organów do wydawania decyzji.

Obecnie, w wyniku nowelizacji, nawet jeżeli organ wyda akt lub dokona czynności po wniesieniu skargi, WSA może stwierdzić bezczynność lub przewlekłość prowadzonego postępowania z rażącym naruszeniem prawa.

Sądy mogą oddalić skargę tylko wtedy, gdy organ administracji publicznej nie pozostawał w bezczynności lub przewlekłości w dniu wniesienia skargi. Zmiana ta ma również decydujące znaczenie przy dochodzeniu odszkodowania w trybie ustawy o odpowiedzialności majątkowej funkcjonariuszy publicznych za rażące naruszenie prawa.

Kolejną, niezmiernie istotną zmianą jest uprawnienie sądów administracyjnych do orzeczenia o istnieniu lub nieistnieniu uprawnienia lub obowiązku, jeżeli pozwala na to charakter sprawy oraz niebudzące uzasadnionych wątpliwości okoliczności jej stanu faktycznego i prawnego.

Tym samym, w przypadku uwzględnienia skargi na bezczynność lub przewlekłe prowadzenia postępowania sądy administracyjne, mogą wydać merytoryczne orzeczenie w sprawie, w której toczy się postępowanie.

Jest to model sprawdzony w europejskich systemach prawnych, który znacznie przyspiesza postępowanie. Dotychczas, nawet w tak szczególnych sytuacjach, jak przewlekle prowadzone postępowania, sądy nie mogły wydać merytorycznego rozstrzygnięcia, a jedynie zobowiązywały organy do wydania w określonym terminie aktu lub dokonania czynności.

Dodatkowo, został rozszerzony zakres spraw, które mogą być rozpoznawane w trybie uproszczonym o skargi na bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania.

Sądy administracyjne mogą rozpoznawać sprawy ze skargi na bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania na posiedzeniach niejawnych – bez wyznaczenia rozprawy.

Na koniec warto zwrócić uwagę, na niewątpliwie najbardziej dotkliwą zmianę dla organów administracji publicznej. Sądy, w przypadku uwzględnienia skargi, są obecnie uprawnione do orzeczenia poza grzywną, również sumy pieniężnej do wysokości połowy dziesięciokrotnego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej w roku poprzednim, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego.

Zgodnie z Obwieszczeniem Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 17 lutego 2015 r. w sprawie przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej w 2014 r. i w drugim półroczu 2014 r. przeciętne wynagrodzenie miesięczne w gospodarce narodowej, pomniejszone o potrącone od ubezpieczonych składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe oraz chorobowe, w 2014 r. wyniosło 3 308,33 zł.

Dlatego, w 2015 r. sądy uwzględniając skargę na bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania mogą przyznać od organu na rzecz skarżącego sumę pieniężną w maksymalnej wysokości 16 541,65 zł.

Istotnym jest również, że przedmiotowa suma pieniężna stanowi sankcję dla organów administracji publicznej za wadliwie zorganizowane postępowania oraz rekompensatę dla skarżącego za krzywdę moralną spowodowaną przewlekłością postępowania. Nie ma nic współnego z odszkodowaniem, czy zadośćuczynieniem w rozumieniu przepisów kodeksu cywilnego.

Podsumowując, zmiany zapowiadają się naprawdę imponująco, moja pierwsza skarga w ramach znowelizowanych przepisów już została wniesiona, więc czekam na ich praktyczne zastosowanie.